تمایز آراء عرفانی امام خمینی(ره) در مقایسه با سنن صوفیان متقدم

در سخنان صوفیان و مکتوبات عرفانی آنان همواره پرهیز از امور دنیوی، ترغیب به جوع و انزوا­طلبی و گریز از سیاست و اجتماع از امور مستحسن به شمار آمده است. علی­رغم آشنایی امام خمینی با مبانی و فلسفۀ عرفان و امّهات متون صوفیانه و تدریس کتب عرفانی، به نظر می­رسد که سلوک عرفانی ایشان متمایز از سنّت­های عرفانی متقدمین و حتی گاه در تعارض با آن است.      این نوشتار با روش توصیفی و تحلیل محتوا نشان می­دهد که نگرش عرفانی امام خمینی، نه تنها به خمول و خلوت وی نیانجامید؛ بلکه با وام­ستانی از عرفان پویای شیعی و نظر بر سیرۀ اهل­بیت(ع) و توکّل مجدانه، نمودِ اجتماعیِ قابل ملاحظه­ای را از خود نشان داده است. ایشان، حول اصلِ شیعی-عرفانی «ولایت» و با کاربستی کردن نگرش عرفانی خویش، به خلاف سنت رایج عارفان متقدم، با جمع میان فرد و جامعه و فقه و عرفان، ضمن ایجاد پیوند بین ظاهر و باطن، با ایجاد نظام حاکمیتی، بر هم­گرایی دین و دنیا صحّه گذاشتند.